(Frequency Response) Đáp ứng tần số là gì? Tìm hiểu chi tiết

Cùng với công suất, độ nhạy, trở kháng thì đáp tuyến tần số của loa hay dải tần đáp ứng cũng là một thông số cực kỳ quan trọng cần nắm được khi chọn mua loa để sử dụng. Vậy đáp ứng tần số là gì? Đặc điểm của Frequency Response là gì? Con số này bao nhiêu là đẹp khi chọn các thiết bị âm thanh? Cùng Lạc Việt Audio tìm hiểu ngay trong bài viết này để được giải đáp nhé!

Đáp ứng tần số – Frequency Response là gì?

Frequency Response dịch từ tiếng Anh ra có nghĩa là đáp ứng tần số là một trong những thông số rất hay gặp trên các thiết bị âm thanh mà chúng ta sử dụng. Vậy Frequency Response là gì?

Khái niệm đáp ứng tần số là gì?

Đáp ứng tần số hay còn được gọi với nhiều cái tên khác như dải tần đáp ứng, đáp tuyến tần số, đáp tần, là đại lượng cho biết thiết bị có khả năng phát ra hay xử lý âm thanh trong dải tần số nào.

Lấy ví dụ đơn giản: Đáp tuyến tần số của loa ghi là 50Hz – 20kHz tức âm trầm nhất mà loa có thể phát được là 50Hz và âm cao nhất mà loa có thể phát được là 20kHz, loa có thể phát được mọi âm thanh trong dải từ 50Hz – 20kHz (theo lý thuyết là vậy).

Đáp ứng tần số – Frequency Response là gì?

Vai trò của đáp ứng tần số

Frequency Response cho biết được thiết bị có thể xử lý được âm thanh trong dải tần số nào vì thế mà giúp bạn chọn được sản phẩm phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình. Chẳng hạn như hệ thống của bạn đang thiếu dải âm trầm thì chỉ cần chọn loa sub có đáp ứng tần số trong khoảng từ 20 – 250Hz.

>>> Tham khảo thêm các tin tức:

• [Chia sẻ] SPL là gì? Ý nghĩa của thông số này trong âm thanh
• SNR là gì? Công thức tính SNR, tỷ lệ S/N này bao nhiêu là tốt?

Frequency Response cho biết được thiết bị có thể xử lý, tái tạo âm thanh trong khoảng nào

Đặc điểm của đáp ứng tần số là gì?

Frequency Response (Đáp ứng tần số) có một số điểm đặc trưng như:

• Đáp tuyến tần số là một đường biểu diễn mô tả chính xác (gần chính xác) mà thiết bị âm thanh có thể xử lý được mà không làm ảnh hưởng tới chất âm mà chúng ta nghe được.
• Đáp ứng Phẳng: Đặc điểm mong muốn trong đó hệ thống thể hiện một mức đáp ứng bằng nhau hoặc nhất quán trên toàn dải tần số. Điều này có nghĩa là tất cả các tần số được tái sản xuất hoặc truyền đi một cách chính xác mà không có bất kỳ sự nhấn mạnh hay suy giảm nào.
• Dải Tần Số: Dải tần số chỉ ra phạm vi tần số mà một hệ thống có thể tái tạo hoặc truyền đi. Nó xác định tần số thấp nhất và cao nhất mà hệ thống có thể xử lý một cách hiệu quả.
• Roll-Off: Roll-off là sự giảm dần đều trong biên độ hoặc độ tăng của đường cong đáp ứng tần số khi tần số di chuyển về phía cuối thấp hoặc cao của phổ. Có thể quan sát được các độ dốc roll-off khác nhau, chẳng hạn như dốc dịu hoặc dốc dốc, phụ thuộc vào thiết kế và mục đích của hệ thống.

Đáp ứng tần số thường được biểu diễn bởi một biểu đồ

• Đỉnh và Đáy: Đỉnh và đáy đại diện cho các vùng trong đường cong đáp ứng tần số nơi một số tần số cụ thể được nhấn mạnh hoặc suy giảm. Những biến đổi này có thể có chủ ý, như trong trường hợp điều chỉnh định dạng âm thanh, hoặc có thể xảy ra tự nhiên do thiết kế hoặc giới hạn của hệ thống.
• Cộng hưởng: Cộng hưởng xảy ra khi một số tần số cụ thể được tăng cường hoặc nhấn mạnh, dẫn đến một đỉnh trên đường cong đáp ứng tần số. Điều này có thể xảy ra do các đặc điểm của các thành phần trong hệ thống, chẳng hạn như loa hoặc buồng cộng hưởng.
• Sự méo tiếng: Distortion (Sự méo tiếng) đề cập đến bất kỳ thay đổi hoặc biến đổi không mong muốn nào trong tín hiệu gốc khi được tái sản xuất hoặc truyền đi. Nó có thể xuất hiện dưới dạng sự méo tiếng cộng hưởng, sự méo tiếng tương tác hay các hình thức khác, và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến độ chính xác và trung thực của việc tái sản xuất âm thanh.
• Pha đáp ứng: Chỉ ra mối quan hệ giữa tín hiệu đầu vào và đầu ra dựa trên đồng bộ thời gian hoặc sự căn chỉnh pha tại các tần số khác nhau. Nó có thể ảnh hưởng đến hình ảnh âm thanh stereo, cảm nhận không gian và sự liên kết tổng thể của âm thanh.

Frequency Response có đỉnh đáy, cộng hưởng và ảnh hưởng bởi sự méo tiếng

Phân loại các dải tần số đáp ứng của loa

Riêng đối với loa ta có các loại phát được các dải tần đáp ứng riêng biệt chẳng hạn như dải trầm, dải trung hay dải âm cao.

Dải trầm

Dải trầm hay còn được gọi là dải bass tái tạo lại những âm thanh có tần số thấp chẳng hạn như tiếng trống, giọt nước, tiếng mưa,…. Dải bass được chia ra làm 3 loại:

• Âm Bass thấp (Deep bass): 20Hz – 80Hz.
• Âm Bass trung: 80Hz – 320Hz.
• Âm Bass cao (High bass): 320Hz – 500Hz.

Dải trung

Dải trung thường được gộp và tái tạo trên loa bass hoặc loa treble (vẫn có những dòng loa có loa mid riêng). Dải mid chủ yếu là các tiếng nói, giọng ca của con người, được chia ra thành 3 loại:

• Low mid: 500Hz – 1kHz.
• Mid: 1kHz – 2kHz.
• High mid: 2kHz – 6kHz.

Dải cao

Dải cao hay còn được biết là dải treble nằm trong khoảng từ 6kHz – 20kHz, mô phỏng tiếng treble ta có thể tưởng tượng như hai chiếc cốc thủy tinh va vào nhau. Đặc điểm là âm cao là giúp âm thanh có độ chi tiết, tươi sáng. Các loại loa có tần số đáp tuyến nằm trong dải trép gồm có loa treble trong các dòng loa karaoke, loa sân khấu, loa full,… hay loa phát thanh.

Ứng dụng của đáp ứng tần số là gì?

Một số ứng dụng của đáp ứng tần số trong mảng âm thanh có thể kể đến như:

• Thiết kế thiết bị âm thanh: Hiểu rõ đáp ứng tần số là rất quan trọng để thiết kế loa, tai nghe, ampli và các thiết bị âm thanh khác. Nó giúp kỹ sư tối ưu hóa hiệu suất và đảm bảo phát lại chính xác các tần số khác nhau.
• Thu âm và Trộn âm thanh: Đóng vai trò quan trọng trong quá trình thu âm và trộn âm thanh để thu và cân bằng nội dung âm thanh một cách hiệu quả. Nó giúp kỹ sư đưa ra quyết định thông minh về việc chọn micro, cân bằng âm thanh và tổng thể cân bằng tông âm.
• Hình thành và Công cụ trợ giúp âm thanh: Đáp tuyến tần số đóng vai trò quan trọng trong hình thành và công cụ trợ giúp hệ thống âm thanh. Bằng cách phân tích đáp ứng tần số của một không gian hoặc địa điểm, kỹ sư có thể tối ưu vị trí loa, điều chỉnh cân bằng âm thanh và giảm các vấn đề về âm thanh để đạt được chất lượng âm thanh tốt hơn.
• Hệ thống Hi-Fi và Rạp gia đình: Rất quan trọng đối với hệ thống âm thanh cao cấp (hi-fi) và các thiết bị rạp gia đình. Nó đảm bảo tái sản xuất âm thanh chính xác và cân bằng trên toàn dải tần số, mang đến trải nghiệm lắng nghe sống động và thú vị hơn.
• Cân bằng âm thanh: Là cơ sở cho cân bằng âm thanh, bao gồm việc điều chỉnh độ biên độ của các tần số cụ thể để đạt được các đặc điểm tông âm mong muốn. Cân bằng âm thanh giúp điều chỉnh bất cân xứng tần số hoặc điều chỉnh âm thanh theo sở thích cá nhân hoặc thể loại âm nhạc cụ thể.
• Phân tích Nhạc cụ và Giọng ca: Được sử dụng để nghiên cứu và phân tích các đặc điểm của nhạc cụ và biểu diễn giọng hát. Dùng để nghiên cứu các đặc điểm tông âm, nội dung âm hưởng và các vấn đề tiềm ẩn trong quá trình thu âm nhạc cụ hoặc giọng ca.
• Kiểm tra và đo lường âm thanh: Tiến hành để đánh giá hiệu suất của các thiết bị và hệ thống âm thanh. Thiết bị kiểm tra như bộ phân tích phổ hoặc bộ phân tích âm thanh được sử dụng để đo và phân tích đường cong đáp tần, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn và quy cách của ngành công nghiệp.
• Hệ thống Truyền thanh và Liên lạc: Quan trọng trong các hệ thống truyền thanh và liên lạc để đảm bảo truyền tải âm thanh rõ ràng và dễ hiểu. Nó giúp kỹ sư tối ưu hóa chuỗi âm thanh, bao gồm micro, xử lý tín hiệu và thiết bị truyền tải, để duy trì độ chân thực và giảm thiểu méo tiếng.

Đáp ứng tần số có ứng dụng rộng rãi trong sản xuất và ngành âm thanh nói chung

Frequency Response trên các thiết bị bao nhiêu là đẹp?

Đáp ứng tần số là thông số quan trọng có ảnh hưởng tới việc chọn thiết bị để sử dụng. Vậy chúng bao nhiêu là tốt và phù hợp nhất?

Đáp tuyến tần số của loa

Tần số đáp ứng của loa là gì? Là đại lượng thể hiện được dải tần mà loa có thể phát ra tới tai người nghe. Đối với mỗi dòng loa khác nhau thì con số này lại khác nhau. Dưới đây là bảng liệt kê Frequency Response đẹp với từng dòng loa cụ thể.

Đáp tuyến tần số của loa bao nhiêu là đẹp

Đáp ứng tần số của mạch khuếch đại

Mạch khuếch đại đóng vai trò khuếch đại âm thanh để đưa ra loa giúp loa có thể phát ra được âm thanh, chúng thường có trong cục đẩy công suất, amply hay các thiết bị như đẩy liền vang, mixer liền công suất, loa active,… Để đảm bảo âm thanh ra loa là hay và thể hiện được đầy đủ dải tần mà chúng có thể tái tạo thì đáp ứng tần số của bộ khuếch đại phải rộng hơn so với loa. Thông thường các nhà sản xuất luôn cố gắng tối ưu để Frequency Response của amply, cục đẩy ở mức 20Hz – 20kHz.

Đáp ứng tần số của mạch khuếch đại

Đáp ứng tần số của các thiết bị xử lý âm thanh

Một số thiết bị xử lý âm thanh mà chúng ta thường gặp đó là:

• Bàn mixer.
• Vang cơ, vang số.
• Equalizer.
• Compressor, Crossover.

Vì là các thiết bị xử lý âm thanh trước khi chuyển qua bộ khuếch đại và ra loa nên chúng phải đảm bảo xử lý được tất cả các dải âm thanh, tối ưu nhất là từ 20Hz – 20kHz, như vậy mới có thể bỏ được dải âm gây ồn, hay cắt các dải bị hú rít.

Đáp ứng tần số của các thiết bị xử lý âm thanh nên từ 20Hz – 20kHz

Frequency Response của micro

Frequency Response của micro

Một số điều thú vị về Frequency Response là gì?

Tại sao dải tần người nghe từ 20Hz – 20kHz nhưng Frequency Response của loa không cần thiết bao trọn dải tần này? Đơn giản vì về lý thuyết là con người có thể nghe được âm thanh trong khoảng này, nhưng ở ngưỡng dưới 50Hz âm thanh mà chúng ta nghe được không hề rõ ràng, đôi khi khiến con người bị mệt và gây ra tạp âm nên loa tái hiện các dải âm này mà xử lý không tốt sẽ tạo cảm giác khó chịu khi nghe. Còn các dải âm từ trên 16kHz đã có thể khiến chúng ta bị chói tai và xuất hiện các tiếng hú rít trong dàn nên chúng cũng không cần thiết.

Frequency Response mà các nhà sản xuất ghi trên các thiết bị là đáp tần được đo đạc và thử nghiệm trong điều kiện lý tưởng nên thực tế bạn sẽ thấy đáp ứng tần số của các thiết bị khi hoạt động trong các hệ thống sẽ khác nhưng chúng cũng không có quá nhiều điểm khác biệt.

Trên đây là bài viết trả lời câu hỏi đáp ứng tần số là gì? Đặc điểm và cách chọn thiết bị có tần số đáp ứng sao cho phù hợp. Chúc các bạn sở hữu cho mình những thiết bị âm thanh tốt nhất. Theo dõi chúng tôi để biết thêm thật nhiều thông tin bổ ích khác nữa nhé! Hẹn gặp các bạn trong những bài viết sau.

Duy Shinota

Với hơn 15 năm trong lĩnh vực âm thanh, tôi đã và đang setup rất nhiều hệ thống âm thanh khác nhau: Từ các dàn loa đám cưới đến các hệ thống âm thanh sân khấu lớn. Với kinh nghiệm và đam mê công việc của mình chắc chắn khi có nhu cầu liên hệ đến Lacvietaudio.com bạn sẽ nhận được những tư vấn chất lượng và hiệu quả nhất!