Phase trong âm thanh là gì? Cách sử dụng pha sao cho hiệu quả?

Phase là một trong những thuật ngữ được sử dụng khá nhiều trong âm thanh nhất là với các hệ thống chuyên nghiệp. Vậy bạn có biết phase trong âm thanh là gì? Tầm quan trọng của nó ra sao? Cách sử dụng như thế nào cho hiệu quả? Cùng chúng tôi tìm hiểu ngay trong bài viết này để được giải đáp nhé!

>>> Tham khảo thêm các tin tức:

• (Frequency Response) Đáp ứng tần số là gì? Tìm hiểu chi tiết
• Impedance là gì? Ý nghĩa của nó trong loa, cách tính đơn giản

Phase trong âm thanh là gì?

Phase hay còn được gọi việt hóa là pha, đo lường mối quan hệ giữa hai hoặc nhiều sóng âm cùng tần số tại cùng một thời điểm.

Phase trong âm thanh là gì? là mối tương quan giữa các sóng âm

Nút phase là gì?

Nút phase là nút chỉnh được tích hợp trên một số thiết bị dùng để chỉnh pha âm thanh sao cho đồng nhất giữa các âm thanh với nhau. Ví dụ cụ thể:

Bạn dùng loa với 1 dàn đặt trên sân khấu của hội trường, một số loa được đặt cách đó 50m, để đảm bảo âm thanh từ các loa phát tới tai người nghe cùng lúc thì phải chỉnh pha cho dàn ở vị trí gần khán giả hơn chậm lại một khoảng thời gian để phát cùng lúc với dàn loa ở trên sân khấu.

Nút phase là gì? Nút được tích hợp trên một số thiết bị dùng để chỉnh pha

Tầm quan trọng của phase trong âm thanh

Pha là một yếu tố quan trọng trong các kỹ thuật âm nhạc và sản xuất âm thanh, đặc biệt là khi phải kết hợp nhiều tín hiệu âm thanh cùng lúc. Quản lý phase âm thanh sẽ đảm bảo rằng các tín hiệu trong hệ thống không bị xung đột hay triệt tiêu lẫn nhau.

Ở những hệ thống âm thanh nhỏ như tại gia đình hay các phòng hát, quán cafe, vì không gian tương đối nhỏ nên chúng ta sẽ không cảm nhận được nhiều về phase âm thanh nhưng với các hệ thống quy mô lớn chỉ cần có một chút sự sai lệch về pha sẽ tạo cảm giác rất khó chịu khi nghe.

Quản lý phase của các hệ thống âm thanh tốt đảm bảo tối ưu chất lượng

Hiện tượng đồng phase, ngược phase trong âm thanh

Chúng ta xét với thiết bị quen thuộc và hay gặp nhất xảy ra hiện tượng đồng phase và ngược phase đó là loa.

Đồng phase (đồng pha)

Đồng pha tức là hai loa phát cùng một tín hiệu âm thanh một lúc tại cùng một thời điểm cụ thể. Khi các loa có đồng phase, các tín hiệu âm thanh phát ra từ chúng sẽ đạt đến tai nghe của người nghe đồng thời. Hai loa đồng pha sẽ tạo ra một âm thanh lớn hơn.

Khi một hệ thống sử dụng hai hoặc nhiều loa cùng lúc việc đảm bảo chúng đồng phase là rất quan trọng. Nếu chúng không đồng pha thì rất dễ xảy ra hiện tượng nhiễu loạn sóng âm khi tới tai người nghe, vừa giảm chất lượng âm thanh tổng thể mà vừa làm mất đi một phần âm thanh. Để loa đồng phase sẽ là tốt nhất với hệ thống âm thanh, muốn đảm bảo được điều này chúng ta phải sử dụng tới các phần mềm căn chỉnh chuyên dụng để cài đặt hệ thống chuẩn xác tới từng mili giây.

Đồng phase trong âm thanh

Ngược phase (ngược pha)

Ngược pha là hiện tượng mà sóng âm của một loa phát ra đối lập hoàn toàn với pha của sóng âm từ loa khác, hai sóng âm này sẽ triệt tiêu và làm giảm chất lượng âm thanh đầu ra. Tình trạng ngược pha xảy ra do một số nguyên nhân như:

• Đấu nhầm cực âm dương của 1 loa.
• Căn chỉnh nhầm thông số gây ra hiện tượng ngược phase.

Để các loa bị ngược pha nhau là điều cấm kỵ trong các hệ thống âm thanh, đơn giản là chúng làm suy giảm trầm trọng chất lượng, mất mát âm thanh đáng kể. Không chỉ vậy có thể gây cảm giác khó chịu cho người nghe vì không xác định được nguồn âm ở đâu, hoàn toàn không cảm nhận được âm thanh stereo nữa.

Ngược phase trong âm thanh

Cách xử lý âm thanh bị lệch phase

1. Trường hợp lệch pha khi căn chỉnh: Chúng ta cần căn chỉnh lại ngay trên track audio, để nhận ra được sự lệch pha bản thân người dùng cũng phải là một người có kinh nghiệm và cực kỳ tinh ý mới biết lệch pha là như thế nào và thực hiện khắc phục.

2. Nếu âm thanh hoàn chỉnh nhưng lại bị lệch phase thì chúng ta sẽ sử dụng phần mềm VST plugin S1 Imager trong bộ waves, chuyển nút M-S (Mid – Side) sang dấu trừ (-).

Cách xử lý âm thanh bị lệch phase

Chú ý khi căn chỉnh phase trong âm thanh

• Đo và đánh giá phase: Sử dụng các công cụ đo và phần mềm để đo và đánh giá phase của các loa trong hệ thống. Điều này giúp bạn xác định xem các loa có đồng phase hay không và xác định những vị trí và cài đặt cần thiết để đạt được pha đồng nhất.
• Đồng bộ hóa thời gian (Time alignment): Đảm bảo rằng tín hiệu âm thanh đến từ các loa trong hệ thống đến tai nghe người nghe cùng một thời điểm. Nếu các loa đặt ở các vị trí xa nhau, cần điều chỉnh thời gian phát của từng loa sao cho đồng bộ với loa gần nhất.
• Vị trí đặt loa: Cân nhắc vị trí đặt các loa trong không gian để giảm thiểu hiện tượng phản xạ và tối ưu hóa pha đồng nhất.
• Sử dụng các bộ xử lý âm thanh: Trong các hệ thống âm thanh phức tạp, sử dụng các bộ xử lý âm thanh chuyên nghiệp có tính năng căn chỉnh phase và đồng bộ hóa thời gian.
• Cân nhắc tới hệ thống âm thanh xung quanh: Nếu bạn đang làm việc trong môi trường với nhiều hệ thống âm thanh, cân nhắc đến các hệ thống khác nhau xung quanh để tránh xung đột phase và hiện tượng phản xạ giữa chúng.

Trên đây là bài viết giải đáp phase trong âm thanh là gì? Cách sử dụng sao cho hiệu quả. Mong rằng với những thông tin mà chúng tôi cung cấp sẽ giúp bạn hiểu hơn về chúng. Theo dõi Lạc Việt Audio chúng tôi để biết thêm thật nhiều thông tin bổ ích khác nữa nhé! Hẹn gặp các bạn trong những bài viết sau.

Duy Shinota

Với hơn 15 năm trong lĩnh vực âm thanh, tôi đã và đang setup rất nhiều hệ thống âm thanh khác nhau: Từ các dàn loa đám cưới đến các hệ thống âm thanh sân khấu lớn. Với kinh nghiệm và đam mê công việc của mình chắc chắn khi có nhu cầu liên hệ đến Lacvietaudio.com bạn sẽ nhận được những tư vấn chất lượng và hiệu quả nhất!